Cổ tức là gì? Cách thức chi trả cổ tức trong doanh nghiệp

Trong môi trường kinh doanh, việc chi trả cổ tức là một khía cạnh quan trọng của việc phân chia lợi nhuận đối với cổ đông. Mọi doanh nghiệp khi đạt được lợi nhuận sẽ dành một phần của số này để trả cổ tức, nhằm thưởng cho cổ đông đã đầu tư vào công ty. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm Cổ tức là gì? Giải thích tại sao nó quan trọng và phổ biến trong các doanh nghiệp. Hơn nữa, chúng ta sẽ tìm hiểu về các hình thức chi trả cổ tức khác nhau mà doanh nghiệp thường áp dụng để làm hài lòng cổ đông.

Cổ tức là gì?

Theo quy định của khoản 5 điều 4 trong Luật Doanh Nghiệp 2020, cổ tức đại diện cho một phần của lợi nhuận mà công ty trích ra, sau khi đã tái đầu tư vào các hoạt động kinh doanh và xây dựng quỹ dự phòng. Cổ tức có thể được chi trả dưới hai hình thức chính là tiền mặt hoặc cổ phiếu của công ty. Điều này thường là cách doanh nghiệp chia sẻ lợi nhuận với cổ đông, làm tăng giá trị cho cổ phần và thể hiện sự đối đãi tích cực đối với những người đầu tư trong công ty.

Vì sao cổ tức lại quan trọng với nhà đầu tư?

Cổ tức quan trọng với nhà đầu tư vì nó mang lại nguồn thu nhập thường xuyên và đáng tin cậy. Đối với những người hướng đến thu nhập hưu trí, cổ tức đóng vai trò quan trọng. Đầu tư vào các công ty có tỷ lệ cổ tức cao cũng giúp phòng ngừa lạm phát và tận dụng lợi ích từ lãi kép, làm tăng giá trị đầu tư. Ngoài ra, tỷ lệ cổ tức cũng là chỉ số an toàn, thể hiện sức khỏe tài chính của doanh nghiệp và giảm rủi ro đối với nhà đầu tư.

Các hình thức chi trả cổ tức của doanh nghiệp

Công ty thường áp dụng hai hình thức phổ biến để chi trả cổ tức, bao gồm:

Chi trả cổ tức bằng tiền mặt

Chi trả cổ tức bằng tiền mặt là một phương thức công ty sử dụng để chia sẻ lợi nhuận với cổ đông. Theo quy định của một số doanh nghiệp, khi công ty đạt được lợi nhuận và quyết định chi trả cổ tức, một phần của số tiền này sẽ được chuyển trực tiếp vào tài khoản chứng khoán của cổ đông. Trong ngữ cảnh của Việt Nam, nếu công ty thông báo tỷ lệ trả cổ tức bằng tiền, thì mỗi cổ đông sẽ nhận được một khoản tiền tương ứng với số lượng cổ phiếu mà họ đang sở hữu, tính theo mệnh giá cổ phiếu.

Ưu điểm:

Hứng khởi cho cổ đông: Cổ đông cảm thấy hứng khởi khi nhận được lợi nhuận trực tiếp từ đầu tư cổ phiếu của mình.
Chứng minh dòng tiền vững mạnh: Chi trả cổ tức bằng tiền mặt là một biểu hiện của dòng tiền vững mạnh trong công ty, mang lại sự an tâm cho nhà đầu tư.

Nhược điểm:

Thuế hai lần: Cổ đông phải chịu thuế hai lần, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân, giảm lợi ích thu nhập cuối cùng của họ.
Ảnh hưởng đến dòng tiền đầu tư: Trong trường hợp công ty đang cần dòng tiền để mở rộng hoặc tái đầu tư, chi trả cổ tức bằng tiền mặt có thể gây ra khó khăn.

Chi trả cổ tức bằng cổ phiếu

Chi trả cổ tức bằng cổ phiếu là một phương thức thông dụng trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Trong quá trình này, công ty quyết định phát hành thêm cổ phiếu và sử dụng chúng để chi trả lợi nhuận cho cổ đông. Quá trình phát hành cổ phiếu này không gây tác động đến vốn chủ sở hữu và tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu của cổ đông.

Ưu điểm:

Tăng thanh khoản: Hình thức này có thể tăng cung cấp cổ phiếu trên thị trường, làm tăng tính thanh khoản.
Miễn thuế hai lần: Cổ đông không phải chịu thuế thu nhập cá nhân khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu, trong khi doanh nghiệp không bị đánh thuế thu nhập doanh nghiệp.
Tái đầu tư linh hoạt: Cho phép doanh nghiệp sử dụng tiền mặt để tái đầu tư vào các dự án phát triển mà không cần trả cổ tức bằng tiền mặt.

Nhược điểm:

Thời gian chờ đợi: Cổ đông phải chờ đợi một khoảng thời gian để quá trình phát hành cổ phiếu và chuyển chúng vào tài khoản hoàn thành.
Khả năng giảm giá cổ phiếu: Trong một số trường hợp, việc chi trả cổ tức bằng cổ phiếu có thể gây giảm giá cổ phiếu khi cổ đông quyết định bán cổ phiếu trả cổ tức sau khi nhận được chúng.

Ngoài hai hình thức trả cổ tức bằng tiền mặt và cổ phiếu, còn có một hình thức khác là chi trả cổ tức bằng tài sản khác. Phương thức này có độ phổ biến thấp hơn và phụ thuộc vào những quy định cụ thể được quy định trong điều lệ của mỗi doanh nghiệp.

Mẹo đầu tư cổ phiếu nhận cổ tức

Nếu bạn đang tìm kiếm mẹo đầu tư vào cổ phiếu của các doanh nghiệp để thu nhập cổ tức đều đặn, hãy xem xét những chiến lược đầu tư thông minh và khôn ngoan dưới đây:

Tìm hiểu lịch sử hoạt động của doanh nghiệp, không vi phạm pháp luật

Trước khi đưa ra quyết định đầu tư, việc tìm hiểu về lịch sử hoạt động của doanh nghiệp là một bước quan trọng để đảm bảo tính ổn định và tuân thủ pháp luật. Một số điều cần xem xét trong quá trình nghiên cứu lịch sử hoạt động của doanh nghiệp bao gồm:

Hiệu suất kinh doanh trước đây: Đánh giá hiệu suất kinh doanh của doanh nghiệp trong quá khứ để đảm bảo sự ổn định và khả năng tạo ra lợi nhuận.
Lịch sử chi trả cổ tức: Xem xét lịch sử chi trả cổ tức của doanh nghiệp để đánh giá khả năng sinh lời và cam kết với cổ đông.
Tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức: Đảm bảo doanh nghiệp không có lịch sử vi phạm pháp luật hoặc chuẩn mực đạo đức trong quá khứ, điều này đặt nền tảng cho một môi trường đầu tư an toàn và bền vững.
Chất lượng quản lý và lãnh đạo: Xem xét lịch sử của ban lãnh đạo để đánh giá khả năng quản lý và định hình chiến lược phát triển của doanh nghiệp.
Mức độ đa dạng hóa trong kinh doanh: Đánh giá mức độ đa dạng hóa của doanh nghiệp trong các lĩnh vực và ngành công nghiệp khác nhau để giảm thiểu rủi ro.

Tỷ lệ phần trăm chia cổ tức của doanh nghiệp ở mức trung bình

Tỷ lệ phần trăm chia cổ tức của doanh nghiệp ở mức trung bình đóng vai trò quan trọng trong quá trình đánh giá đầu tư. Với mức trung bình, tỷ lệ cổ tức không quá thấp để làm giảm hấp dẫn đầu tư, nhưng cũng không quá cao để đảm bảo doanh nghiệp có khả năng duy trì và tái đầu tư lợi nhuận một cách hiệu quả.

Doanh nghiệp với tỷ lệ cổ tức ở mức trung bình thường có khả năng cung cấp thu nhập đều đặn cho cổ đông mà không làm suy giảm khả năng phát triển và mở rộng kinh doanh. Việc này thường tạo ra sự ổn định trong đầu tư và làm tăng giá trị cho cổ đông trong thời gian dài. Khi nghiên cứu và so sánh doanh nghiệp, việc đánh giá tỷ lệ cổ tức ở mức trung bình giúp đưa ra quyết định đầu tư cân nhắc và thông tin.

Nên đầu tư vào danh mục có tỷ suất cổ tức cao

Nên xem xét đầu tư vào danh mục có tỷ suất cổ tức cao, đặc biệt khi lựa chọn các ngành công nghiệp và doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng. Các lĩnh vực như ngành công nghiệp điện và nước, cảng biển, công nghệ thông tin, và xử lý rác thải thường mang lại cơ hội có tỷ suất cổ tức hấp dẫn.

Ngành công nghiệp điện và nước: Doanh nghiệp trong ngành này thường có nhu cầu ổn định về năng lượng và nguồn nước, tạo điều kiện lý tưởng cho tỷ suất cổ tức cao.
Cảng biển: Các công ty quản lý cảng biển, khi tận dụng sự phát triển của thương mại quốc tế, có khả năng cung cấp tỷ suất cổ tức ổn định.
Công nghệ thông tin: Doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin, đặc biệt là những công ty có sản phẩm và dịch vụ có nhu cầu cao, thường mang lại lợi nhuận và cổ tức hấp dẫn.
Xử lý rác thải: Trong bối cảnh tăng cường chăm sóc môi trường, các doanh nghiệp xử lý rác thải có thể là lựa chọn có tỷ suất cổ tức cao và có triển vọng tăng trưởng.

Theo dõi biến động của thị trường

Theo dõi biến động của thị trường là một bước quan trọng để nắm bắt cơ hội đầu tư. Khi thị trường giảm giá, nhiều cổ phiếu thường trở nên rất hấp dẫn với giá rẻ. Điều này tạo ra cơ hội cho nhà đầu tư để xem xét và đánh giá cổ phiếu có khả năng có tỷ suất cổ tức cao.

Theo các chuyên gia cổ phiếu, những thời điểm thị trường giảm giá thường đi kèm với việc cổ phiếu đạt đến ngưỡng giá thấp, điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho những nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội đầu tư có tiềm năng sinh lời.

Do đó, việc theo dõi và phân tích sự biến động của thị trường là chìa khóa quan trọng giúp nhà đầu tư nhận biết thời điểm có thể tận dụng cơ hội đầu tư, đặc biệt là khi xuất hiện những biến động giá tích cực có thể đồng nghĩa với cơ hội có tỷ suất cổ tức cao.

Một số công thức tính cổ tức

Dưới đây là những phương pháp thường được sử dụng để tính toán cổ tức, mà bạn nên hiểu rõ:

Công thức tính tỷ suất chi trả cổ tức

Tỷ suất chi trả cổ tức là chỉ số cho biết số tiền cổ tức mà bạn có thể nhận được khi mua một đồng cổ phiếu của doanh nghiệp.

Công thức tính tỷ suất chi trả cổ tức (Dividend Yield) là:

Tỷ suất chi trả cổ tức = cổ tức 1 phần (DPS)/giá thị trường 1 cổ phần

Công thức tính tỷ lệ chi trả trước

Công thức tính tỷ lệ chi trả trước (Dividend Payout Ratio) có thể được biểu diễn như sau:

Tỷ lệ chi trả cổ tức = Cổ tức trên mỗi cổ phiếu / Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu = Cổ tức / Thu nhập ròng

Hoặc có thể được biểu diễn bằng cách tính ngược:

Tỷ lệ chi trả trước là một chỉ số quan trọng, cho biết phầncent cổ tức chi trả trước mỗi đơn vị lợi nhuận của doanh nghiệp. Điều này giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ bền vững và ổn định của chiến lược cổ tức của doanh nghiệp.

Một số quy định về chi trả cổ tức của doanh nghiệp

Một số quy định về chi trả cổ tức của doanh nghiệp thường bao gồm các điều sau:

Điều kiện thuế và tài chính: Công ty cần hoàn thành nghĩa vụ thuế và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật để đảm bảo tính hợp pháp và tài chính ổn định khi chi trả cổ tức.
Trích lập quỹ và bù bắp lỗ: Để chi trả cổ tức, công ty phải trích lập đủ quỹ công ty và bù đắp lỗ trước đó theo quy định của pháp luật và Điều lệ công ty.
Thanh khoản và nghĩa vụ tài sản: Công ty cần đảm bảo thanh khoản và khả năng thanh toán đủ các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác đến hạn ngay sau khi chi trả cổ tức.
Quy định riêng cho cổ phần ưu đãi và phổ thông: Chi trả cổ tức đối với cổ phần ưu đãi và cổ phần phổ thông thường tuân theo các điều kiện và tỷ lệ cụ thể, được quy định trong Điều lệ của công ty.
Thời hạn và quy trình chi trả: Công ty cần tuân thủ thời hạn và quy trình chi trả cổ tức theo quy định của pháp luật, bao gồm thông báo đúng đắn và đủ thời gian đối với cổ đông.

Những lưu ý khi đầu tư cổ tức

Khi quyết định đầu tư vào cổ tức, có một số lưu ý quan trọng mà nhà đầu tư nên xem xét để đảm bảo rằng quyết định đầu tư của họ là thông tin và có lợi nhuận. Dưới đây là những điểm cần chú ý:

Chọn Doanh Nghiệp với nền tảng ổn định: Đầu tiên và quan trọng nhất là chọn những doanh nghiệp có nền tảng cơ bản ổn định. Điều này bao gồm việc xem xét hoạt động sản xuất kinh doanh có tăng trưởng và duy trì ổn định hay không.
Đánh giá tình hình tài chính: Trước khi đầu tư, hãy tiến hành đánh giá cẩn thận về tình hình tài chính của công ty. Lựa chọn các doanh nghiệp có lợi nhuận tốt, bảng cân đối kế toán lành mạnh và tránh xa những công ty đang gặp khó khăn về tài chính hoặc có mức nợ cao.
Lịch sử cổ tức: Xem xét lịch sử trả cổ tức của công ty. Công ty có lịch sử liên tục trả cổ tức trong nhiều năm liền thường có khả năng tiếp tục hành vi này trong tương lai.
Tăng trưởng cổ tức: Ngoài tỷ suất cổ tức, nghiên cứu về lịch sử tăng cường trả cổ tức theo thời gian. Điều này có thể là dấu hiệu cho thấy sự mạnh mẽ của tình hình tài chính và cam kết thưởng cho cổ đông.
Tỷ lệ chi trả hợp lý: Kiểm tra tỷ lệ chi trả cổ tức, tức là phần trăm thu nhập công ty chi trả dưới dạng cổ tức. Mức tỷ lệ cao có thể là dấu hiệu cảnh báo, vì nó có thể cho thấy công ty đang chi trả cổ tức nhiều hơn mức có thể chi trả.
Theo dõi xu hướng ngành: Xem xét ngành mà công ty hoạt động và đánh giá bất kỳ xu hướng nào có thể ảnh hưởng đến thu nhập trong tương lai của công ty.

Kết luận

Bài viết trên đã trình bày một cái nhìn tổng quan về khái niệm cổ tức là gì? cách tính cổ tức phổ biến. Hy vọng rằng sau khi tham khảo nội dung trên, bạn đã có kiến thức cơ bản và hiểu rõ hơn về cơ chế và quy trình liên quan đến cổ tức trong hoạt động kinh doanh.